ทศพิธราชธรรม

ทศพิธราชธรรม คือ ธรรม 10 ประการที่พระมหากษัตริย์หรือผู้ปกครองพึงประพฤติ เป็นหลักคุณธรรมเพื่อประโยชน์สุขของราษฎร และความเที่ยงธรรมของบ้านเมือง

สาระโดยย่อ

  • ทาน — การให้ เอื้อเฟื้อ สงเคราะห์
  • ศีล — สำรวมกาย วาจา ใจ เป็นแบบอย่าง
  • ปริจจาคะ — เสียสละประโยชน์ส่วนตนเพื่อส่วนรวม
  • อาชชวะ — ซื่อตรง มุ่งมั่น จริงใจ
  • มัททวะ — อ่อนโยน สุภาพ งามสง่า
  • ตบะ — เพียร ข่มใจ มีวินัย
  • อักโกธะ — ไม่โกรธ มีเมตตาประจำใจ
  • อวิหิงสา — ไม่เบียดเบียน ไม่กดขี่
  • ขันติ — อดทน อดกลั้น ไม่ท้อถอย
  • อวิโรธนะ — ยึดมั่นในธรรม ความเที่ยงธรรมเป็นที่ตั้ง

นักปราชญ์กล่าวว่าพระมหากษัตริย์ไทยในอดีตแม้อยู่เหนือกฎหมาย แต่ทรงอยู่ในกรอบราชธรรมเพื่อความเป็น “พระธรรมราชา” อำนาจจึงถูกจำกัดด้วยธรรม มุ่งความสุขของราษฎรเป็นใหญ่ และทรงเป็นแบบอย่างชักนำผู้อื่นให้ตั้งอยู่ในธรรม