นิโรธ 5

นิโรธ คือ การดับทุกข์ หมายถึงการดับ/ละตัณหา หลักธรรมที่นำไปสู่การดับทุกข์มี 5 ประการ ดังนี้

  • วิกขัมภนนิโรธ — ดับด้วยข่มไว้: ผู้บำเพ็ญฌานตั้งแต่ปฐมฌาน ข่มนิวรณ์ได้ชั่วขณะอยู่ในฌาน
  • ตทังคนิโรธ — ดับด้วยองค์นั้นๆ: ดับกิเลสด้วยธรรมคู่ปรับ/ตรงข้าม เช่น ดับสักกายทิฏฐิด้วยการรู้แยกรูป–นาม (ชั่วคราวเฉพาะกรณี)
  • สมุจเฉทนิโรธ — ดับด้วยตัดขาด: ดับกิเลสเด็ดขาดด้วยโลกุตตรมรรคในขณะแห่งมรรค
  • ปฏิปัสสัทธินิโรธ — ดับด้วยสงบระงับ: อาศัยโลกุตตรมรรคดับกิเลสแล้ว บรรลุผล กิเลสสงบระงับ ไม่ต้องขวนขวายดับอีกในขณะแห่งผล
  • นิสสรณนิโรธ — ดับด้วยสลัดออก/ปลอดโปร่ง: ดำรงอยู่ในภาวะดับกิเลสแล้วอย่างยั่งยืน อมตธาตุคือ นิพพาน